Een aantal anekdotes over schaamte


Waar laat je je ogen

We schrijven het jaar 1962 dus nog voor de seksuele revolutie. Ik had nog maar net verkering en was zo groen als gras. Als ik er aan terugdenk bekruipt me weer een gevoel van schaamte. En waarvoor? Was het om wat ik dacht? We waren aan het wandelen of fietsen dat weet ik niet meer. Wat ik wel zeker weet is dat er een paard in de wei stond en onder dat paard hing wel zo’n verschrikkelijk end dat het bijna de grond raakte. Ik heb er wel naar gekeken, je kon trouwen niet anders en ik weet zeker dat hij het ook gezien heeft, maar ik dorst er niets van te zeggen daar was ik te verlegen voor. Hij zei trouwens ook niets. Nu zou ik er geen moeite mee hebben. Ik zou er een flinke grap overmaken, dat weet ik zeker!



We weten heus wel hoe het gaat

Natuurlijk heb ik mijn kinderen voorgelicht, maar je treed niet in details. Ik niet tenminste. Ik ben van het soort dat seks als onderdeel van een liefdesrelatie of voor mijn part een hechte vriendschap ziet. Niet zomaar hap snap alsof je een kroket ergens uit de muur trekt. Mijn man en ik gaven elkaar heus wel eens een zoen of stonden even te vrijen als de kinderen er bij waren. Maar het echte gebeurde alleen in de beslotenheid van onze slaapkamer. Toen de tijd daar was dat mijn kinderen tieners werden en ’s avonds niet meer zo vroeg naar bed gingen en we dus wel eens gezamenlijk naar een film keken, weet ik nog dat ik me doodschaamde als er een seksscène in voorkwam. Het idee dat kinderen zomaar konden zien wat hun moeder en vader waarschijnlijk ook deden vond ik maar niks. Gelukkig keken ze dan geboeid naar het beeld en niet naar mijn rode hoofd.



Voorlichting

Er zit nogal een groot leeftijdsverschil tussen mijn dochters en mijn zoon, om precies te zijn acht jaar met de jongste dochter. Meisjes licht je voor vanuit je gevoelens en normen en waarden als vrouw. Met een jongen ligt dat toch anders. Ik heb de kinderen voor het grootste deel alleen opgevoed dus zag het eigenlijk min of meer als mijn taak ook mijn zoon voor te lichten. Op een avond toen we aan tafel zaten kwam het gesprek, ik weet niet meer precies waardoor, op seks. Ik pakte de gelegenheid aan om mijn zoon voor te lichten. Ik had het een en ander uitgelegd. Het bleef een poosje stil. Toen zij hij uit de grond van zijn hart, Getverredemme, maar dat doe ik niet hoor!. Dan ga ik wel op mezelf wonen”. We hebben er nog jaren hartelijk om gelachen.


Seksboekjes

Toen mijn zoon wat ouder werd heb ik vooral getracht hem het respect voor meisjes bij te brengen. Dat hij ze niet alleen moest zien als lustobject. Natuurlijk begreep ik dat hij op een gegeven moment seksboekjes kocht (of niet), in ieder geval dat hij ze in zijn bezit had. Voor vrouwen is de beleving van seks in het algemeen nou eenmaal anders dan van mannen. Op een keer vond ik echter een boekje in de badkamer. Toen heb ik hem duidelijk aan zijn verstand gepeuterd dat ik best begreep dat hij zulke boekjes had (natuurlijk meteen een verhaal over respect erbij) maar dat ik ze niet in de badkamer wenste te vinden. Op zo’n moment maakt er zich een plaatsvervangende schaamte van mij meester. Ik denk dat, dat komt omdat wij vrouwen dondersgoed weten dat mannen anders met seks omgaan dan wij, we willen het alleen niet begrijpen en niet weten ook.



Zonder pyjama gaat het beter

Ik herinner me die keer dat er een voorlichtingsfilmpje in een of ander jongerenprogramma vertoond werd. Het zal in de jaren tachtig geweest zijn. We waren in de keuken bezig met de afwas. De televisie stond nog aan, waarom weet ik niet. Waarschijnlijk hadden de kinderen naar een programma ervoor gekeken. In ieder geval konden we horen wat er gezegd werd omdat we een open keuken hadden. Het boeide kennelijk want de een voor de ander stond al of niet met een theedoek in zijn handen naar de TV te kijken. Als ik het me goed herinner was het een soort tekenfilm, maar het kunnen ook gewoon een jongen en een meisje geweest zijn. Samen zaten ze op een bed en hadden een pyjama aan maar dat verhinderde niet om uit te beelden waar de commentaarstem over sprak: ze deden het dus keurig voor. Aan het eind van het programma werd de volgende tekst onder het laatste beeld geprojecteerd. “Let op zonder pyjama gaat het beter”. We kwamen niet meer bij van het lachen. Als dat al de opzet was dat er nog lang over gepraat en gelachen werd, waren de programmamakers daar zeker in geslaagd.



Lol en seks

Ik was aan het werk aan mijn bureau in de huiskamer. Een van mijn dochters keek naar de tv. Ik had geen idee waarnaar. Ze zat zo te lachen dat ik op een gegeven moment ook een blik op de televisie wierp en binnen niet al te lange tijd zaten we te schateren van het lachen om de film Porky’s Pretpark, waarin jonge jongens de seksualiteit ontdekken en de gekste dingen meemaken. Zelf had ik waarschijnlijk de film uitgezet, maar door het aanstekelijke lachen van mijn dochter werd ik erbij betrokken.

Joke van der Ark